Tajni podzemni grad Karadjordjevića u Malom Zvorniku

Podzemni grad Karadjordjevića se nalazi nedaleko od mosta kralja Aleksandra I Karadjordjevića na Drini, u stjenovitom brdu. U unutrašnjosti tog brda, po nalogu kralja Aleksandra I Karađorđevića, izgrađen je podzemni grad-sklonište. Ovaj grad se sastoji od lavirinta odaja iskopanih u kamenu, koji su bili namenjeni kao ratno komandno mjesto i mjesto za duži boravak većeg broja ljudi pod zemljom, u slučaju rata.

Gradnja ovog podzemnog grada počela je 1931. godine i trajala je sve do ubistva kralja Aleksandra u Marseju 1934. Posao je tada prekinut, a do tada su izgrađene oko dvije trećine skloništa.

Prirodne šuplje stijene su bile osnova za početak gradnje ovog objekta, koji je izgrađen pod velom tajne. Zbog toga nema mnogo pisanih dokumenata o njemu. Ono što je poznato jeste da se objekat gradio pod šifrom "Kamena devojka", a glavni arhitekta je bio stručnjak za kopanje rudnika, ruskog porijekla. Sklonište Karadjordjevića je izgrađen od strane osuđenika iz cijele zemlje, koji su dovođeni i odvođeni noću kako ne bi znali gdje se nalaze i šta grade.

U dužini oko kilometar i po hodnika nalaze se prostorije, sobe, sale, kabineti, dvorane koje su izmalterisane i okrečene u bijelo i koje su po završetku gradnje trebale da prime od tri do pet hiljada ljudi sa svim uslovima za nesmetan boravak pod tonama stijena. Tu je i kapela sa mjestom za oltar, jedina prostorija koja je ornamentom duž zida ukrašena. Ostali zidovi išarani su potpisima rijetkih posjetilaca.

U podzemnim prostorijama uopšte nije hladno, temperatura se kreće od 14 do 16 stepeni, a vlage ima vrlo malo. Cijeli taj prostor je izrađen od prirodnih šupljih stijena koje su dodatno izdubljene, iako nije bilo dovršeno, ovo sklonište, bilo je dosta funkcionalno.

Sklonište Karadjordjevića je korišćen samo jednom, aprila 1941. godine, kada je prije odlaska u izbjeglištvo, mladi Petar II Karađorđević proveo svoju posljednju noć u Srbiji u nedovršenom podzemnom gradu.

Nažalost, ništa u ovom podzemnom gradu nije originalno. Namještaj je rađen po uzoru na namještaj iz tog perioda, jer je ovaj grad dugi niz godina bio napušten. Njegova namjena i svrha su bili nepoznati u to vrijeme. Sklonište je bilo otvoreno i dostupno svim gradjanima, tek pre otprilike 13 godina su otkrili šta je ovo zaista bilo i tada je lokalna samouprava uložila značajna sredstva da se restaurira i sačuva.

Zašto je baš ovdje izgradjen?

Jedno od glavnih pitanja u vezi sa ovim podzemnim gradom je - zašto je baš ovdje izgrađen. Jedan od važnih faktora je bio komunikacija sa ostatkom svijeta. Nedaleko od podzemnog grada Karađorđevića nalazi se planina Gučevo, koja omogućava odličnu optičku vidljivost sa brdom iznad ovog podzemnog grada, a Gučevo takođe ima odličan pogled na Crnu rijeku u Bosni i Hercegovini, koja je važan strateški vojni objekat.

Nažalost samo nekolicina ljudi, koji su dobili dozvolu grada Mali Zvornik, je obišlo ovaj podzemni grad i uvjerilo se u njegovu istorijsku i arhitektonsku važnost.