Djurdjev grad i legenda o Prokletoj Jerini

U Bosni i Hercegovini većina gradova ima svoju tvrđavu, koja je u pravilu na brdu, iznad grada sa impozantnim pogledom na cijelo područje. Nekada nismo ni svjesni tih čuvara, ali ukoliko malo više obratimo pažnju svrha i izgled postaju jasniji.

Đurđev grad, poznat i kao Kula grad, Zvornička tvrđava ili Stari grad Zvornik je arheološki lokalitet na brdu iznad grada Zvornika. Utvrđenje je sagrađeno na teško pristupačnom planinskom masivu Mlađevcu. Odlukom komisije za očuvanje nacionalnih spomenika 2005. godine je proglašen nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.

Prvi put se pominje 1410. godine, u kontekstu da mađarski kralj poklanja srpskom despotu Đurađu Brankoviću ovu utvrdu, odakle joj i samo ime potiče. Po legendi tvrđavu je sagradila njegova žena Prokleta Jerina odakle nosi i naziv Jerinin grad. Tvrđavu su kasnije proširili Turci za vrijeme svoje vladavine (1460-1878), a nadograđivali Austrougari čija je posada u zvorničkoj tvrđavi bila smještena u periodu od 1878. do 1918. godine, tako da danas tvrđava predstavlja svjedočanstvo različitih istorijskih perioda.

Legenda o Prokletoj Jerini

Legenda kaže da je Jerina gradeći zvornički grad naredila da se kamen za gradnju dovlači čak iz majdana kod sela Vilćevića u brdu Rudniku (12 km vazdušne linije zapadno od Zvornika) i da se kamen dodavao iz ruke u ruku i to zagrijan kako bi se brže prenosio. Po ovoj legendi je pješačka staza koja iz centra grada preko naselja Bair vodi do tvrđave dobila ime „Jerinin put kamena“.

„Jerinina staza strasti“ je staza koja vodi od gradske kapije do tvrđave, a ime je dobila po legendi o lijepoj i nezasitoj gospodarici Jerini koja je zavodila mlade junake iz svoje pratnje, i ukoliko krenete stazom naići ćete na Veliku Kulu (najstariji dio kompleksa tvrđave) odakle je, po legendi, Jerina bacala svoje ljubavnike kako se ne bi otkrile tajne njenog noćnog života.

O surovosti Jerine govore i priča koja kaže da je otrovala rođenu sestru jer je sagradila nasuprot Zvorniku na mjestu gdje se danas nalazi Hidrocentrala, svoj grad, ljepši od Zvornika. Jerina zavidna pozove sestru u goste, umori je otrovom, te uze i njezin grad. Zatim se priča kako je Jerina tražila svakodnevno za svoj dvor hranu samo srca rogate marve čime je izazivala veliko nezadovoljstvo u narodu i tako bismo mogli ići u nedogled sa pričama o prokletoj Jerini koje su se u narodu vijekovima prenosile sa generacije na generaciju.

Kompleks Đurđev grada

Na mjestu današnjeg Zvornika nekada se nalazio drum, dok je čitav srednjovjekovni grad bio smješten u ovom utvrđenju. Činila su ga tri međusobno povezana dijela.

Donji grad, se nalazi pored magistralnog puta Zvornik-Sarajevo, a njegov sastavni dio je bedem kroz čiji dio prolazi ova saobraćajnica. Zvorničani su ovaj tunel prozvali „Gradska kapija“, jer se na tom mjestu nalazila kapija kroz koju se ulazilo sa druma i kretalo prema tvrđavi.

Srednji grad predstavlja najstarije zdanje ovog utvrđenja. Gradska kapija je preko ovog dijela zidom bila povezana sa najvišim dijelom utvrđenja. Bile su sagrađene i tri kule, od kojih je najveća i najpoznatija „Bijela kula“, visoka 20 metara, koja se i danas nalazi u ovom, središnjem dijelu. Po ovim kulama je cijelo naselje nazvano „Kula Grad“.

Gornji grad je pozicioniran na atraktivnom lokalitetu, sa kog se pruža pogled na Zvornik, Zvorničko jezero i rijeku Drinu. Do gornjeg grada se stiže pješačkom stazom, sa koje se takođe može vidjeti panorama gradskog jezgra. Gornji grad se nalazi na oko 407 metara nadmorske visine.

U neposrednoj blizini tvrđave nalazi se Crkva Sv. Petke Trnove, koja je građena po uzoru na Njegoševu kapelu sa Lovćena.

Kako doći do tvrđave?

Do tvrđave je moguće doći pješačkom stazom dugom 1.700 metara koja vodi iz centra grada preko naselja Bair i 7 km dugim asfaltnim putem preko naselja Srpska Varoš, koja je pogodna za motorni saobraćaj. Do gornjeg grada se dolazi stazama koje su dobile ime po zanimljivim i mističnim legendama što dodatno pojačava doživljaj koji turisti mogu imati prilikom posjete ovog lokaliteta. Oko lokaliteta postoji dosta prostora koji je pogodan za prihvatiti i veće organizovane grupe turista (na parking prostoru može se smjestiti više autobusa), a s obzirom da postoji turistička signalizacija na stazama koje vode do tvrđave, do nje je moguće doći i bez vodiča.